Miód jest naturalnym składnikiem używanym ze względu na jego słodycz, energię i potencjalne korzyści zdrowotne. Stosowany jest głównie do spożycia przez ludzi (ale także w niektórych kosmetykach) jako czysty miód lub jako składnik innych produktów spożywczych, takich jak desery, płatki zbożowe i soki. Istnieją setki różnych rodzajów miodu, takich jak koniczynowy, akacjowy czy manuka, w zależności od pochodzenia botanicznego. W tym artykule omówiono sposób wytwarzania miodu, opis jego składu i omówienie badań nad jego zgłoszonymi skutkami zdrowotnymi.
Jak powstaje miód?
Podróż od pszczoły do butelki zaczyna się od nektaru kwiatowego. Pszczoły miodne zbierają nektar, a enzymy zawarte w ślinie pszczelej rozkładają cukier na glukozę i fruktozę, które są przechowywane w plastrach miodu, aby nakarmić ul przez zimę. W plastrze miodu nadmiar wody odparowuje poprzez ciągłe wachlowanie ze skrzydeł pszczoły. Powstały gęsty, lepki płyn jest tym, co znamy jako miód (patrz Tabela 1 dla składu).
Największe plony miodu w Unii Europejskiej występują w Hiszpanii, Niemczech, Rumunii i na Węgrzech. Ponieważ jednak udana produkcja miodu zależy od rozwoju pszczół miodnych, niepokojący jest fakt, że Europa odnotowuje znaczny spadek liczby rodzin pszczelich (21% tylko zimą 2016/2017).
Znaczenie pszczół
Pszczoły miodne nie tylko produkują miód, ale odgrywają ważną rolę jako zapylacze upraw. Biorąc pod uwagę, że 84% upraw w UE zależy od zapylania, Komisja Europejska opracowała strategię na rzecz zdrowia pszczół miodnych. Do spadku liczby pszczół przyczynia się wiele czynników; jednym z nich mogą być pestycydy, co skłoniło Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) do wydania wytycznych dotyczących oceny potencjalnego zagrożenia pestycydami dla pszczół, a ostatnio pracuje nad stworzeniem bazy danych do aktywnego gromadzenia informacji na temat zdrowia pszczół w Europie.
Różne rodzaje miodu
Na całym świecie istnieje ponad 300 różnych rodzajów miodu. Różnią się kolorem, aromatem i smakiem w zależności od źródła roślinnego, z którego pszczoły zbierają nektar. Niektóre z najbardziej znanych rodzajów miodu to miód manuka i miód akacjowy.
Miód można ogólnie podzielić na miód surowy i przetworzony. Kiedy miód jest wydobywany z ula, zwykle jest on przecedzany w celu usunięcia wosku i innych cząstek niemiodowych. Jest on następnie dostępny w postaci surowego miodu, który może być dalej podgrzewany i butelkowany, aby był dostępny jako miód przetworzony, który jest najczęściej dostępny w supermarketach. Proces podgrzewania i butelkowania usuwa potencjalne patogeny, ale także witaminy i przeciwutleniacze obecne w surowym miodzie.
Skład odżywczy miodu
Pora roku, warunki środowiskowe, techniki przetwarzania i odmiany nektaru kwiatowego mogą mieć wpływ na skład miodu, ale zasadniczo głównymi składnikami odżywczymi są węglowodany (cukry proste:fruktoza i glukoza – więcej informacji znajdziesz w naszym artykule „Węglowodany i ich funkcje”). . Oprócz wody miód zawiera bardzo małe ilości białka, witamin, minerałów, pierwiastków śladowych, enzymów i polifenoli, w tym flawonoidów z pyłku, które mogą pomóc w identyfikacji pochodzenia miodu. Kryteria składu miodu reguluje Dyrektywa Rady Europejskiej 2001/110/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. i określa, że maksymalna zawartość wody w miodzie musi wynosić 20%, aby był on autentycznym produktem spożywczym (patrz również Tabela 1).
Tabela 1. Skład odżywczy miodu*
*na podstawie analizy 8 próbek różnych typów.
Miód jest zazwyczaj gładką cieczą zawierającą niedostrzegalne drobne kryształki. Jednak czynniki takie jak pochodzenie, niska temperatura przechowywania, dłuższy czas przechowywania i wyższa zawartość glukozy mogą prowadzić do krystalizacji; tworzą się większe kryształy, a konsystencja staje się chrupiąca. Proces można chwilowo odwrócić przez delikatne ogrzewanie. Jednak podgrzewanie i filtrowanie miodu (w celu oczyszczenia) może negatywnie wpłynąć na jego właściwości, na przykład przyciemniając kolor, niszcząc enzymy i usuwając korzystne dla zdrowia przeciwutleniacze.
Korzyści zdrowotne:czy miód jest dla Ciebie dobry?
Miód jest używany od tysiącleci w medycynie tradycyjnej ze względu na swoje potencjalne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwutleniające. Miód specjalnie przygotowany do użytku medycznego może być stosowany miejscowo do opatrunków na rany. Niska zawartość wilgoci w miodzie, nadtlenek wodoru i kwasowość (średnie pH 3,9) są nieprzyjazne dla bakterii i nadają miodowi właściwości antybakteryjne. Uważa się, że właściwości przeciwzapalne są spowodowane substancjami przeciwutleniającymi, chociaż ilości w poszczególnych próbkach miodu różnią się w zależności od pochodzenia, składu i dawki miodu. Niektóre dowody z badań indywidualnych i na małą skalę na komórkach, zwierzętach i ludziach sugerują również, że miód może być korzystny w leczeniu kaszlu, zaburzeń żołądkowych i trawiennych. Wreszcie miód może zawierać zarodniki bakterii Clostridium botulinum , co może powodować poważne infekcje u niemowląt, co prowadzi do zaleceń, aby unikać podawania miodu dzieciom w wieku poniżej 12 miesięcy.
Pomimo dużej liczby badań nad miodem, większość z nich nie jest prowadzona na ludziach. Te badania badające korzystny dla zdrowia wpływ miodu na ludzi to badania na małą skalę dotyczące zapobiegania różnym chorobom za pomocą różnych rodzajów miodu (patrz nasza Infografika „Hierarchia dowodów naukowych”). Ogólnie rzecz biorąc, dowody na to, że miód ma określone skutki zdrowotne u ludzi, są ograniczone i niejednoznaczne, a badania na dużą skalę na ludziach nie mają dowodów na poparcie obecnych twierdzeń o jego właściwościach prozdrowotnych.
Miód kontra cukier
W przeciwieństwie do cukru miód zawiera witaminy, minerały i przeciwutleniacze; stąd łatwo jest pomyśleć, że miód ma korzyści zdrowotne w porównaniu z cukrem. Jednak witaminy i minerały w miodzie są obecne w mniej niż 1% zalecanej dziennej dawki. Aby uzyskać korzyści zdrowotne wynikające z małej ilości witamin i minerałów obecnych w miodzie, należałoby spożywać duże ilości miodu. Takie ilości przekraczałyby zalecane dzienne spożycie cukru przez Światową Organizację Zdrowia. W związku z tym łyżka miodu przyczyni się do metabolizmu energetycznego ze względu na zawartość cukru (bez przekraczania zalecanego dziennego spożycia cukru), ale jest mało prawdopodobne, aby miała dodatkowe korzystne efekty.
Wreszcie można argumentować, że surowy miód jest lepszy niż miód przetworzony, jednak ponieważ zawartość witamin, minerałów i przeciwutleniaczy w miodzie jest minimalna (na zalecaną wielkość porcji), korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania surowego miodu w porównaniu z miodem przetworzonym są prawdopodobnie minimalne.
Ile miodu dziennie?
Nie ma zalecanego dziennego spożycia miodu, jednak ze względu na wysoką zawartość cukru miód należy spożywać z umiarem. Światowa Organizacja Zdrowia sugeruje, że wolne cukry (czyli wszystkie monosacharydy i disacharydy dodawane do żywności przez producentów, kucharzy lub podczas gotowania w domu oraz cukry naturalnie występujące w miodzie, syropach i sokach owocowych) stanowią nie więcej niż 10% dzienne spożycie energii przez daną osobę. Dla osoby dorosłej wymagającej 2000 kcal dziennie 10% równa się nie więcej niż 200 kcal z wolnych cukrów, czyli około 60 gramów miodu, jeśli miód jest używany jako unikalne zewnętrzne źródło cukru w diecie.
